ආච්චී වැහිලා නටන නාඩගම් . . .!

මේ පහත සඳහන් සිදුවීම් දෙකෙන් එකකට ඔබ කවදා හෝ මුහුන දී තිබෙනවාද . . . ?

1. තමන්ට තමන්වම පාලනය කර ගත නොහැකි කෝපයෙන් කෙනෙකු වෙත කඩා පැන තුන් හිතකින් වත් කිරීමට බලාපොරොත්තු නොවූ චෝදනා වැලකින් ඔහු හෝ ඇගේ මූනට දමා ගැසීම

2. කිසිම සාධාරන හේතුවක් නොමැතිව කෙනෙකු තමාගේ මුහුනට කඩා පැන තමා කිසි දිනෙක කල හෝ කිරීමට සිතාවත් නැති චෝදනා රාශියක් කරමින් බැන වැදීම.
සාමාන්‍ය කට වහරේ මේ ක්‍රියාවට "යකෙක් වැහිලා වගේ" කියා හඳුන්වන නමුත් මගේ වචන මාලාවේ එය පහත ආකාරයෙන් හඳුන්වනවා . . .

1. මට ඒ වෙලාවේ "ආච්චී වැහිලා වගේ" කෑ ගැහුවනේ . . .

2. මොකෝ උඹ "පිස්සු වේX වගේ" කෑ ගැහුවේ . ..

(චමල්, දමිත්, නදීශා, රුචිර බ්ලා බ්ලා බ්ලා . . දන්නෝ දනී . . )

"අනේ සමාවෙන්න . . මම දන්නේ නෑ මට ඒ වෙලාවේ මොනා වුනාද කියලා" වගේ වචන මඟින් ඉස්තාලේ වහන්න හැදුවත් ඒ වෙනකොට අස්සයා ගිහින් ඉවරයි.

ඒ ක්‍රියවලිය අවසානයේ ඉතුරු වෙන්නේ රිදුනු හෝ බිඳුනු හදවතක් හෝ හදවත් කීපයක් හා මහාම මහා එපා කරපු මූසල කාලකන්නි පසුතැවීමක් පමනයි.

හාස්‍යජනක හා සංවේගජනක ම දේ තමයි මේ අපිට ආච්චී වැහිලා බනින්න තෝරා ගන්නා කෙනා අපි ගොඩක් ආදරය කරන කෙනෙක් වීම. (අම්මා, තාත්තා, සැමියා, බිරිඳ, පෙම්වතා, පෙම්වතිය, සහෝදරයා, සහෝදරිය, හොඳම මිතුරා, හොඳම මිතුරිය, දුව, පුතා)
තව දෙයක්, අපි එසේ නිතර කඩා පනින පුද්ගලයා එක අයෙක් හෝ එකම පුද්ගල කන්ඩායමක් වීමත් අරුමයක්.

අපේ බැනිල්ල නිසා තරහින් අපේ මූන කට සමතල නොකරන. අපේ හොම්බට හැටක් නො අනින, අපේ අධිපතිභාවය ඉවසන ආදරණීය කෙනෙන් බැනීමට තෝරා ගැනීම හාස්‍යජනක දේ වුවත් එසේ අපි ආදරය කරන අපිට ආදරය කරන කෙනෙකුගේ හදවත රිදවීම, අප කෙරෙහි ඇති ඔහු හෝ ඇගේ ආදරේ බිඳී යාම සංවේගජනක දේ ලෙස දැක්විය හැකියි.
මෙය මනෝ විද්‍යානූකුලව "හිස්ටීරියා" කියන රෝග ලක්ශනයේ මූලික අවදියක් ලෙස මා උපකල්පනය කරනවා.

මා දන්නා, ලඟින් ඇසුරු කරන "මා ඇතුලුව" බොහෝ දෙනෙකුට මේ රෝගය තිබෙනවා.

බොහෝ මනෝ ව්‍යාධි වලට බුදු දහමේ පිලියම් තිබෙනවා කියා මා සිතනවා. (ඕනෑම ආගමක කෙනෙකුට මේ ලිපියේ කරුනු වැදගත් වේ යැයි මා සිතනවා)

උප්පැන්න්යේ ආගම ලෙසට බෞද්ධ කියා සටහන් වීමත්, 7 ශ්‍රේනිය වෙන තුරු දහම් පාසල් ගියා වුනත්, සා.පෙ. විභාගයෙන් බුද්ධාගම විෂය සම්මානයක් සහිතව සමත් වුවත්, පාලි ගාථා කීපයක් කට පාඩමින් මතක තිබීමත්, කුඩා අවබෝදයත් හැර බෞද්ධ දර්ශනය ගැන වැඩි දැනීමක් මා සතුව නැති බව අවංකව කිව යුතුයි.

බුදු දහමේ මූලික සංකල්පයක් වූ හේතුඵල වාදය අනුව මේ ක්‍රියාවලිය විග්‍රහ කිරීම පහසු වේවී කියා මා සිතුවා.

සරලව කීවොත් ඉපදීම නම් ඵලය දුකක්. ඒ ඵලයට තේතුව තෘෂ්නාව. තෘෂ්නාව නම් හේතුව නැති කිරීමේ ක්‍රමය ආර්‍‍ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගය. (තරිඳු හා මාරයා මා වැරදි නම් නිවරදි කරනසේක්වා . . . !)

ඒ අකාරයෙන් හිතුවොත් මේ "හිටපු ගමන් ආච්චී වැහෙන" මනෝ ව්‍යාධිය නම් ඵලයට හේතුව . . .

කෙනෙකු කෙරෙහි අපේ යටි සිතේ අපි දැනුවත්ව හෝ නොදැනුවත්ව තැන්පත් වී තිබෙන තරහවක්.

ඔහු හෝ ඇය තමා ගැන සැලකිල්ලක් නැතැයි යන සිතුවිල්ලක්.

ඔහු හෝ ඇගේ ආදරය තමාට වඩා වෙන අය කෙරෙහි වෙන දේවල් කෙරෙහි ඇත යන උපකල්පනයක්.

හා නැද්ද?

මම හිතන්නේ සිදුවිය යුත්තේ අපි ඒ ආකාරයට ඇඟට කඩන් පනින පුද්ගලයා ගැන අපේ හිතේ යම් කිසි තරහක් ඇති කියා උපකල්පනය කොට ඒ පුද්ගලයා ගැන තරහක් ඇති වෙන්න බලපෑහැකි කරනු මේ මේ යැයි ගොනු කොට ඒ ඒ කරුනට ඒ පුද්ගලයාට සමාව දිය හැකි ලෙස තරාදියේ "තරහා" තියෙන පැත්තට සමාන බරක් "අනෙක් පැත්තට" දමා ඒ තරහව අපේ හිතින් ඉවත් කර ලීමට සැලැස්වීමයි.